آینده مثلث استراتژیک ایران - چین - امریکا

دکتر محسن شریعتی نیا، استادیار دانشگاه شهید بهشتی

وزیر دفاع چین در شرایطی به ایران آمده که ابهام بیش از هر زمان دیگری در دو دهه اخیر بر سیاست بین الملل سایه افکنده تا جایی که برخی حتی از پایان غرب سخن رانده اند. آمریکایی ها انتخابی صورت دادند که به معضلی برای سایر کشورها از جمله ایران و چین بدل شده است. آنچه در این شرایط بیش از جزییات و توافقات این سفر (سفر سپهبد چانگ وان چوان وزیر دفاع جمهوری خلق چین به ایران و دیدار با سردار دهقان وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران که منجر به امضای موافقتنامه همکاری دفاعی ــ نظامی شد) اهمیت دارد، آینده مثلث استراتژیک ایران – چین – آمریکا ست. روابط ایران و چین هم قدیم است و هم جدید. در بیش از چهار دهه ای که از این روابط می گذرد، نقش آمریکا در شکل دهی به مسیر آن کلیدی بوده است. به دیگر سخن روابط مدرن ایران و چین همیشه سه جانبه و نه دوجانبه بوده. پیش از انقلاب، کاتالیزور آمریکا در شکل گیری و قوام اولیه این روابط نقش کلیدی ایفا کرد و پس از انقلاب و به ویژه در یک دهه اخیر ایالات متحده نقش های چندگانه ای ایفا کرده که مهمترین آن تحدید این روابط و ایجاد معضلات کلیدی در مسیر توسعه آن به ویژه در حوزه هایی فراتر از "کالاهای چینی" بوده است.

وزن سیاست‌های ترامپ بر بازار سرمایه ایران چقدر است؟

یک هفته پس از مشخص شدن نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا با تمدید یک دوره از تحریم‌ها علیه ایران این پرسش به‌وجود آمده است که سیاست‌های جدید دولت جمهوریخواه آمریکا چه اثری بر بازارسرمایه ایران خواهد داشت. قانونگذاران آمریکایی سه‌شنبه هفته قبل لایحه‌ای برای تمدید تحریم‌های ایران به‌مدت ۱۰ سال دیگر تصویب کردند. این قانون نخستین‌بار در سال ۱۹۹۶ برای مجازات سرمایه‌گذاری‌ها در صنعت انرژی ایران و جلوگیری از برنامه هسته‌ای تصویب شده بود.اگرچه بورس تهران پس از پیروزی ترامپ فقط یک روز به این تحولات واکنش نشان دادو پس از آن روندی صعودی در پیش گرفت اما اکنون پرسش فعالان بازار این است که آیا سیاست‌های افراطی دولت ترامپ در مورد ایران و فعالیت‌های اقتصادی ادامه خواهد یافت؟و درصورت ادامه یافتن این تصمیم‌های رادیکال، بازار سهام ایران چه واکنشی نشان خواهد داد؟

چرا میلیون‌ها نفر از مردم عادی آمریکا از ترامپ حمایت کردند؟

منبع: گاردین؛ نویسنده: توماس فرانک، ترجمه: مجتبی هاتف

بزرگ‌ترین رازِ کنونی امریکا، انگیزۀ هواداران دونالد ترامپ است

تقریباً هر روز ماجراهایی عجیب از حماقت رأی‌دهندگان به دونالد ترامپ، در رسانه‌ها منتشر می‌شود. از نظر تحلیل‌گران ترامپ فردی نژادپرست است؛ پس قاعدتاً باید محرکِ پایگاه هواداران ترامپ، نژادپرستی باشد. اما کارشناس مسایل سیاسی آمریکا، توماس فرانک، می‌گوید این همۀ ماجرا نیست. او با اشاره به مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد که مسئلۀ «مهاجرت» از نظر رأی‌دهندگان به ترامپ در درجۀ سوم اهمیت قرار دارد. پس با این حساب انگیزۀ اصلی هواداران دونالد ترامپ چیست؟

افول و زوال مدل ترکیه در خاورمیانه

دکتر بشیر اسماعیلی، محمد زارع زاده، محمد فلاح

نظر به موقعیت ترکیه در منطقه خاورمیانه و تأثیر گذاری این کشور در تحولات منطقه، این کشور از زمان روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در تلاش است که جایگاهی مهم‌تر از قبل برای خود ترسیم نماید، ترکیه با در نظر داشتن اینکه وارث آخرین امپراتوری اسلامی است، کوشیده است تا دوران صیانت خود در جهان اسلام را احیا نماید. در این راستا در سال های اخیر الگوی ترکیه را با دو بعد سیاسی و اقتصادی به جهان اسلام و به ویژه در خاورمیانه معرفی کرده است. دموکراسی، توسعه اقتصادی، ثبات سیاسی و ایجاد یک نقش مرجعیت سیاسی در اختلافات منطقه‌ای از جمله شاخص های الگوی ترکیه است که علیرغم کسب توفیق در مراحل ابتدایی، در ادامه با ناکامی های پی در پی مواجه گردیده است. مسائل داخلی که ترکیه با آن دست به گریبان است در کنار مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی در حوزه‌های سیاسی و اقتصادی باعث گردیده است مدل مورد نظر ترکیه مانند گذشته جذابیت نداشته و در عمل با شکست مواجهه گردد. متن کامل مقاله

نظم نوین جهانی و تاثیر آن بر منطقه خاورمیانه بین سال‌های 1991 تا 2000

دکتر رضا جلالی، مهدی مجد

تغییراتی که در سال‏هاى پایانى دهه هشتاد روى داد، تأثیرى عمده بر جغرافیاى سیاسى جهان و سیستم بین‏الملل داشت. این تغییر موجب حذف اتحاد جماهیر شوروى و پدیدار شدن کشورهاى جدیدى در نقشه جغرافیایى دنیا شد. با خاتمه جنگ سرد، نظم جهانى متحول شده و به پیدایش تفکر نظم نوین جهانى منتهی شد. این پژوهش به چیستی این موضوع و تاثیر آن بر خاورمیانه در بازه زمانی بین 1991 تا 2000 می­پردازد. پیروزى ایالات متحده در جنگ خلیج‏فارس، بهترین فرصت را براى آمریکا فراهم آورد تا از آن به صورت یک‏جانبه در جهت حفظ نفوذ خود در خاورمیانه و تحقق ایده نظم نوین جهانى بهره‏بردارى کند. در برداشت آمریکایى‏ها، جهان مطیع قدرت آمریکاست و چنین جهانى با تفکر مذکور هماهنگ و داراى نظم نوین خواهد بود. مورد خاورمیانه، تأیید کننده این ادعاست. اینکه ایالات متحده با نفوذترین کشور در منطقه مى‏باشد، چیزى است که به آن اجازه مى دهد منازعات را مدیریت کند و نظم و هماهنگى را حکمفرما سازد. سوال اصلی مطرح شده در این پژوهش بدین شکل است که اتخاذ نظم نوین جهانی توسط آمریکا چه تاثیری در منطقه خاورمیانه در بین سال‌های 1991 تا 2000 داشته است؟ در پاسخ به این سوال، فرضیه ای بدین ترتیب مطرح گردیده است که اتخاذ سیاست نظم نوین جهانی پس از جنگ سرد موجب گسترش نفوذ آمریکا در خاورمیانه شده است. متن کامل مقاله

Common Strategic Interests or the Israeli Lobby

دکتر محمدرضا تخشید، دکتر علی اکبر جعفری

The role of Jewish lobbies in US decision-making processes is one of the disputable issues in international relations, which has drawn attention of the politicians, researchers and students. The present paper examines the functions of Jewish lobbies in US decisions-making structure as well as effective factors involved in it. Based on heuristic statistics presented in the current paper, and relying on empirical facts and employing quasi laboratory method, it will be argued that reducing the influence of Jewish lobby to the executive structure of US and exclusive alliance between Washington-Tel Aviv is an incomplete reality. Rather, ‘Common Strategic Interests’ could help to better understand this relationship which puts the US national interests as pivotal element. Therefore, the main significance of Jewish lobby can be more assessed in domestic policy of America. Full Text

توافق تجارت آزاد فراپاسیفیک و بازموازنه نفوذ اقتصادی چین

دکتر محمد تقی زاده انصاری، استادیار اقتصاد سیاسی بین الملل، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

مشارکت فراپاسیفیک یا توافق تجارت آزاد فراپاسیفیک فراتر از تاثیرات اقتصادیش پیامدهای مهم ژئوپولیتیکی در آسیا پاسیفیک دارد. این توافق مولفه ای مهم از استراتژی بازگشت ایالات متحده به آسیا پاسیفیک است که ذیل عنوان محوری برای آسیا مطرح شده است. بر این اساس در معادلات منطقه ای آسیا پاسیفیک اهمیت ژئوپولیتیکی این توافق بیش از اهمیت اقتصادی آن است. در واقع رشد چشمگیر اقتصادی چین در طول بیش از سه دهه گذشته پیامدهایی برای موضع مسلط آمریکا در امور منطقه ای آسیا پاسیفیک داشته است، بطوریکه توان و نفوذ فزاینده اقتصادی چین به چالشی برای موضع آمریکا در تسلط بر امور اقتصاد سیاسی منطقه ای آسیا پاسیفیک تبدیل شده است. در این راستا این سوال مطرح است که هدف ژئوپولیتیکی ایالات متحده از ایفای نقشی فعال در گسترش توافق تجارت آزاد فراپاسیفیک چیست؟ در پاسخ به این سوال، فرضیه این مقاله این است که: هدف ژئوپولیتیکی ایالات متحده از مشارکت و ایفای نقشی فعال در گسترش توافق تجارت آزاد فراپاسیفیک کوششی برای تداوم موضع مسلط منطقه ای خود در مواجه با افزایش نفوذ اقتصادی چین است. به عبارتی افزایش نفوذ اقتصادی چین، متغییر تعیین کننده ژئوپولیتیکی است که سبب شده است ایالات متحده نقشی فعال در مشارکت و گسترش توافق تجارت آزاد فراپاسیفیک ایفا کند. هدف این پژوهش تبیین رابطه این متغییرها است، متغییرهایی که ما را یاری می کنند که تقلای ژئوپولیتیکی آمریکا را در شکل توافق تجارت آزاد فرا پاسیفیک در مواجهه با افزایش نفوذ اقتصادی چین توضیح دهیم. متن کامل مقاله

راهبرد خاورمیانه ای اوباما: از واگذاری مسئولیت تا همراهی محدود

فرزاد محمدزاده ابراهیمی؛ محمدرضا ملکی ؛ سید جواد امام جمعه زاد

از راهبرد خاورمیانه ای باراک اوباما انتقادات فراوانی به عمل آمده و به زعم برخی فاقد چشم انداز راهبردی عنوان شده است. بررسی راهبرد خاورمیانه ای ایالات متحده در دوره ریاست جمهوری اوباما ازمنظر واقع گرایی نوکلاسیک نه تنها این دیدگاه را تایید نمی کند،بلکه مبین این نکته است که اوباما راهبرد منسجم و روشنی را از بدو کار درقبال خاورمیانه اتخاذ و برهمین اساس نیز توانسته اقدامات قابل توجهی را درراستای ارتقای امنیت ملی امریکا انجام دهد.ازاینرو پاسخ به این سوال حائز اهمیت است که اوباما در قبال خاورمیانه چه راهبردی را اتخاذ و براساس آن چه روندی را طی کرده است؟ پژوهش حاضر با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی، نشان می دهد راهبرد خاورمیانه ای ایالات متحده در دوره اوباما با واگذاری مسئولیت به متحدین منطقه ای خود درقالب موازنه از راه دور آغاز و باگذشت زمان به سمت تقبل محدود مسئولیت حرکت کرده است. باتوجه به نزدیکی اصول سیاست خارجی دولت اوباما به نظریه واقع گرایی، ازمنظر نویسندگان مقاله این نظریه می تواند تبیین مناسب تری از سیاست خارجی ایالات متحده در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما ارائه دهد. لینک دسترسی

US-Israel Relations: The Rise and Fall of a Strategic Partnership

دکتر حامد موسوی، دانشگاه تهران

The article uses neoclassical realism to analyze the evolution of US-Israeli relations from its modest beginnings in the 1940s and 50s, to its ‘special’ status today. It is argued that the United States only began to seriously support Israel after Washington decision makers started to perceive the Jewish State as an important proxy in fighting Soviet influence in the Middle East, particularly following the Six Day War of 1967. However with the end of the Cold War Israel’s worth in pursing American interests in the region quickly faded, a change that was, brought into sharp perspective when in the First Persian Gulf War, Israel became a liability for the Americans. The article further argues that in the long run the strategic interests of the US in the region and subsequently the net strategic value of Israel for achieving such interests will be the primary driving factor behind US foreign policy. As a result factors such as the personal convictions of American politicians, the Jewish-American vote and the Israeli lobby would only be able to delay and dampen the future deterioration of the ‘special’ relationship between Washington and Tel-Aviv. Full Text

The Development of Iranian Studies Programs in the United States: From Philological to a Contemporary Approach

دکتر زینب قاسمی تاری، دانشگاه تهران، دانشکده مطالعات جهان

In the early twentieth century Iranian Studies began part of the classical academic model of Orientalism in the United States with a philological approach. Prominent universities and institutions in the US such as Harvard, Columbia, Stanford, Yale and UC Berkeley established departments of Iranian or Persian Studies. In the early programs more emphasis was given to the ancient Iranian civilization and language. A new approach emerged after the WWII and as a part of Middle Eastern Studies programs that attempted to study Iran from more modern and international academic perspective. Though Iranian studies became an independent field of study, it was the 1979 Iranian Islamic Revolution that changed Iranian Studies programs in the US drastically and gave it a political significance. The present paper offers a brief descriptive overview of the developments and evolutions of Iranian Studies programs in the United States and its different approaches in knowledge production toward Iran since its early years of establishment till the present time. Full Text

نگاه فرصت طلبانه رژیم صهیونیستی به بحران سوریه

اگرچه شکل گیری بحران در سوریه با توجه به مجاورت جغرافیایی، رژیم صهیونیستی را که با چالش‌های سیاسی-امنیتی مختلفی مواجه است، را تحت تاثیر قرار داده است. اما مقامات رژیم صهیونیستی از همان ابتدای بحران، با توجه به نقشی که سوریه در حمایت از جریان مقاومت داشته، باور داشته اند که این بحران داخلی، موجب تضعیف نظام سوریه و در نتیجه تضعیف جریان مقاومت شامل ایران، سوریه، حزب‌الله لبنان و حماس می ‌شود. در عین حال این دغدغه در میان مسئولان این رژیم به چشم می‌خورد که گسترش ناامنی در سوریه می‌تواند به طور مستقیم امنیت این رژیم را با خطر مواجه کند. این موضوع با توجه به امن بودن مرزهای دو کشور تا پیش از شروع بحران نمود بیشتری نیز یافته است.

ایران موشک بالستیک آزمایش می کند، ترامپ توییت می کند

رای الیوم: «یوسی میلمن تحلیلگر اسراییلی گفته است که ترامپ و برخی معاونان وی سعی دارند تا به تنش افزایی علیه ایران بپردازند و این کشور را تحریک کنند تا بهانه برای لغو توافق هسته ای  بدست دهد. آنان قصد دارند تا اگر شده هم به ایران حمله کنند ولی تاکنون واکنش های سازمان یافته ایران به ترامپ نشان داده که ایران به این مواضع واشنگتن بی توجه است و این مواضع نتوانسته است تا این کشور را به زانو درآورد و یا اینکه متقاعد کند.»  «یوسی میلمن با لحنی سخره آمیز گفته است که اگر بنا باشد ترامپ به ایران حمله کند، حتما از طریق توییتر این حمله را اعلام خواهد کرد!»

رویترز: کاخ سفید نسبت به «تروریستی» خواندن سپاه به تردید افتاده است

🔹خبرگزاری رویترز نوشته است که هشدارهای پنتاگون و کشورهای اروپایی نسبت به تبعات وارد کردن نام سپاه پاسداران به فهرست سازمان‌های تروریستی، کاخ سفید را نسبت به اجرای این طرح مردد کرده است.
🔹پیش از این گزارش شده بود که ترامپ قصد دارد با هدف اعمال گستره‌ای تحریم‌ها علیه افراد و شرکت‌های ایرانی، سپاه را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار دهد.
🔹پنتاگون و سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و اروپا به ترامپ هشدار داده شده که چنین کاری روند نبرد با داعش را مختل می‌کند، مسیر گفت‌وگو با ایران را می‌بندد، نبرد نیابتی را تشدید کرده و ضمنا موجب تضعیف «حسن روحانی» می‌شود.
🔹یک مقام اروپایی به رویترز گفته که این طرح هرچند هنوز در دست بررسی است، اما دستکم فعلا قرار نیست اجرا شود.

تاثیر مولفه‌های موازنه نرم چین و روسیه بر هژمونی ایالات‌متحده آمریکا

دکتر منصور رحمانی، احسان میری؛ دانشکده وزارت امور خارجه

ویژگی­های نظام بین­ الملل پساجنگ سرد و تبیین هژمونی ایالات‌متحده صرفا متأثر از تغییر ساخت قدرت نیست، بلکه عملکرد کارگزاران و بازیگران نیز در شکل­دهی به اصول و مبانی این دوران نقش قابل‌توجهی را ایفاء می­نماید. در این راستا، انجام اقدامات ضدهژمونیک نظیر حادثه 11 سپتامبر 2001 و نقش­آفرینی بازیگران چالشگر منطقه­ای روحیه تقابل با قدرت هژمون را افزایش داد و زمینه را برای ابراز وجود قدرت­های نوظهوری فراهم نمود که وضعیت کنونی نظام بین­الملل را به سوی تک-چندقطبی سوق داده­اند. در این میان، قدرت­یابی چین در عرصه اقتصادی و تأثیرگذاری بر نظام بین­الملل از یک‌سو و تلاش روسیه به­منظور حفظ حوزه نفوذ خود در سطح منطقه­ای و به تبع آن تقابل با یک‌جانبه‌گرایی هژمون از سوی دیگر منجر به طرح این سوال شده است که مهم‌ترین مؤلفه‌های موازنه نرم چین و روسیه کدام­ هستند و این مؤلفه‌ها چه تأثیری بر هژمونی ایالات‌متحده دارند؟ فرضیه تحقیق این است که مؤلفه‌هایی نظیر مشروعیت زدایی از هژمون، تقویت قدرت اقتصادی، عدم پذیرش سرزمینی و بهره­گیری از سازمان­های فرامنطقه­ای نظیر بریکس مهم‌ترین مولفه­های موازنه نرم چین و روسیه به­شمار می­روند که به دلیل تاکید بر مقابله غیرمستقیم با هژمون و ائتلاف موازنه­گر علیه قدرت برتر می­توانند، ایالات‌متحده آمریکا را با چالش مواجه سازند. این مقاله با استفاده از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه­ای، منابع فضای مجازی و آمار و ارقام به ارزیابی مولفه­های موازنه نرم چین و روسیه در زمینه قدرت اقتصادی، بهره­گیری از بریکس و اقداماتی نظیر مشروعیت­زدایی از هژمون، عدم پذیرش سرزمینی و جلوگیری از کارآیی ایالات­ متحده در مناطق حساس جغرافیایی موفقیت قابل توجهی داشته و توانسته­اند هژمونی ایالات متحده را تحت تاثیر اقدامات خود قرار دهند. متن کامل مقاله

باراک اوباما، کدام سیاست خاورمیانه ای آمریکا را تغییر داد؟

مجتبی غفوری

نظم جدید حاکم بر خاورمیانه مورد نظر آمریکا، مبتنی بر ایجاد توازن قوا و جلوگیری از ایجاد یک ابرقدرت منطقه ای است. به عبارت دیگر، آمریکا در تلاش است تا با کمک قدرت های منطقه به طور موازی از قدرت گرفتن بیش از حد یکی و تضعیف دیگری جلوگیری نماید و از این طریق اهداف سیاسی، اقتصادی و امنیتی خود را دراین منطقه دنبال کند. از این روست که برخلاف گذشته گاها نسبت به سیاست های هم پیمانان گذشته خود مانند کشورهای عربی منطقه به خصوص عربستان و حتی اسراییل مواضع انتقادی دارد. دراین مسیر آمریکا تلاش دارد تا از درگیر شدن در یک جنگ تازه، که هزینه های سیاسی و اقتصادی جدیدی به این کشور تحمیل می کند، خودداری نماید. اوباما سیاست های جدید خویش را برای پیشبرد منافع راهبردی آمریکا در این منطقه بیشتر مبتنی بر ابزارهای قدرت نرم، استفاده از قدرت هوشمند و سازوکارهای دیپلماتیک قرار داده است تا از این مجرا هم از هزینه های ناشی از تعقیب منافع خود در خاورمیانه بکاهد و هم دستاورد های سیاسی، اقتصادی و امنیتی خود را افزایش دهد. از این حیث، آمریکا نگاهی منفی نسبت به افراطی گرایی در منطقه پیدا کرده است و سعی در ایجاد اجماع منطق های برای تضعیف نیرو های رادیکال فعال غیرقابل کنترل در خاورمیانه دارد و با اعلام تلاش در جهت دموکراسی سازی مورد نظر خود در منطقه، به سمت تضعیف حکومت های به اصطلاح غیردموکرات، دیکتاتور و غیرطرفدار غرب منطقه می رود تا از این طریق نظم مورد نظر خود را در منطقه گسترش دهد و به کنترل و مدیریت معادلات قدرت در خاورمیانه بپردازد. لینک دسترسی به مقاله