در ترکیه کودتا شده است. ساعت یازده و سی دقیقه جمعه شب به وقت محلی (حوالی یک بامداد به وقت تهران) ارتش ترکیه اعلام کرد علیه دولت رجب طیب اردوغان کودتا کرده است. گروهی از نیروهای ارتش همراه با ادوات نظامی در استانبول و آنکارا وارد خیابان‌ها شده و اعلام کردند کنترل امور را در دست گرفته‌اند اما با گذشت ساعتی کودتا ناکام ماند.
به گزارش ایسنا، گروهی از نیروهای ارتش در دو شهر عمده ترکیه یعنی آنکارا، پایتخت و استانبول با تانک و زره پوش وارد خیابان‌ها شده و مناطق مختلف از جمله فرودگاه‌ها، پارلمان و ساختمان رادیو و تلویزیون دولتی را تحت کنترل خود در آوردند و درگیری‌های شدیدی در برخی مناطق روی داد. نیروهای ارتش ترکیه همچنین پل‌های اصلی استانبول را بستند و هواپیماها و هلیکوپترهای جنگی در ارتفاع کم بر فراز استانبول و آنکارا به پرواز درآمدند.
در پی این رویدادها بنعالی ییلدیریم، نخست‌وزیر ترکیه گفت حضور نیروهای نظامی در خیابان‌های استانبول بدون مجوز بوده و او اجازه نمی‌دهد تلاش‌های غیرقانونی گروهی در ارتش به نتیجه برسد. نخست وزیر ترکیه در عین حال گفت اتفاقی که افتاده کودتا نیست. او اطمینان داده که دموکراسی ترکیه آسیب نخواهد دید. ییلدیریم تأکید کرد، نیروهای امنیتی فراخوانده شدند تا هر آنچه که لازم است را انجام دهند. وی همچنین به نیروهای ارتش دستور داده تا به پادگان‌هایشان باز گردند.
در آنکارا و استانبول صدای تیراندازی‌های پیاپی شنیده شد. منابع خبری در حالی از ورود تانک به خیابان‌های آنکارا خبر دادند که گروهی از مردم این شهر در مسیر حرکت تانک‌ها دراز کشیدند و مخالفت خود را با این اقدام ارتش ابراز کردند. هزاران تن از مردم در مخالفت با این اقدام ارتش به خیابان‌ها آمدند و با شعار حمایت خود را از دولت اعلام کردند.
در آغازین دقایق کودتا فرودگاه آتاتورک استانبول به تصرف ارتش درآمد و تمام پروازها متوقف شد. حریت گزارش داد که تانک‌ها در مقابل ورودی فرودگاه آتاتورک مستقر شدند و رفت و آمد به این فرودگاه متوقف شد.
تصاویری نیز از حضور سربازان ارتش درون ساختمان تلویزیون دولتی ترکیه منتشر شد. تلویزیون دولتی که در آن موقع به تصرف نیروهای ارتش در آمده بود اعلام کرد که ارتش قدرت را در سراسر کشور به دست گرفته است.
از سوی دیگر، در بیانیه‌ای که در ساعات اول کودتا از سوی ارتش ترکیه منتشر شد، آمده بود که ارتش "برای دموکراسی و حقوق بشر" اداره امور را در دست گرفته است. در این بیانیه آمده بود که تمام روابط خارجی کشور به شکل موجود باقی خواهد ماند. ارتش در بیانیه‌اش آورده بود که برقراری قانون باید اولویت اصلی باشد.
همچنین خبرگزاری رسمی ترکیه گزارش داد که عده‌ای از افسران ارتش "خلوصی آکار" رئیس ستاد کل ارتش را به گروگان گرفتند اما صبح امروز وی آزاد شد و بر اساس آنچه مخابره شده به سر کارش بازگشته است.
خبرگزاری آناتولی ترکیه همچنین به نقل از شاهدان عینی گزارش کرد هلیکوپترهای نظامی به سوی کاخ ریاست‌جمهوری تیراندازی کردند.
با گذشت ساعاتی از وقوع کودتا، وزیر دادگستری ترکیه اعلام کرد که کودتاچیان در دستیابی به اهداف خود شکست خوردند. دیلی صباح به نقل از وزیر دادگستری ترکیه اعلام کرد: اینها از گروه فتح‌الله گولن دستور می‌گیرند و مستقل از فرماندهی ارتش عمل می‌کنند.
در همین حال گزارش‌ها و تصاویری در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که حکایت دارد گروه‌هایی از مردم در ترکیه برای برداشتن پول نقد جلوی ماشین‌های خودپرداز بانک‌ها صف بستند.
اردوغان خطاب به مردم: در مقابل کودتا از دولت مشروع حمایت کنید
با گذشت ساعتی از وقوع کودتا رییس‌جمهوری ترکیه با انتشار پیامی از مردم کشورش خواست در مقابل کودتایی که به راه افتاده، از دولت مشروع آنکارا حمایت کنند.
به گزارش ایسنا، درحالی که برخی منابع از خروج رجب طیب اردوغان از ترکیه و سفر وی با استفاده از هواپیمای شخصی به یک کشور همسایه خبر می‌دادند، منابع دیگری اعلام کردند که رئیس جمهوری ترکیه در حال حرکت به سمت استانبول است.
اردوغان از مردم کشورش خواست در اعتراض به کودتا به خیابان‌ها بروند. اردوغان در پیامی که از طریق اسکایپ منتشر کرد، خواستار آن شد که مردم علیه کودتاچیان در میادین اصلی تجمع کنند.
وی با تأکید بر این که ترکیه بر این کودتا پیروز خواهد شد، تصریح کرد، کودتای نظامی بعد از مدت زمانی کوتاه برچیده خواهد شد.
اردوغان گفت، از مردم می‌خواهد با حضور در خیابان‌ها از دولت مشروع این کشور در مقابل کودتا حمایت کنند.
رئیس‌جمهوری ترکیه با بیان اینکه وی همچنان فرمانده کل قوا در کشور است، اظهار کرد که کودتاچیان بهای سنگینی را بابت اقدامی که انجام داده‌اند، خواهند پرداخت.
اردوغان اظهار کرد: کاملاً مشخص است که اقدام روی داده یک کودتاست و من منتظر این هستم که همه‌ی مردم ما به میادین و خیابان‌ها بیایند. ما در کنار یکدیگر می‌توانیم پاسخ لازم و کافی را بدهیم. مشخص است که این کودتا در یک ساختار موازی (جنبش گولن) مدیریت و رهبری شده است.
هم‌زمان در حالی که گروهی از نظامیان در ترکیه اقدام به کودتا در این کشور کردند، شبکه‌های اجتماعی پس از وقوع ناآرامی‌ها قطع شدند. شبکه‌های اجتماعی توئیتر، یوتیوب و فیس‌بوک در این کشور قطع شدند.
سخنان اردوغان پس از ورود به استانبول
با گذشت نزدیک به پنج ساعت از اعلام کودتا، رئیس جمهور ترکیه پس از فرود در فرودگاه آتاتورک استانبول، با حضور در جمع مردم، کودتای این کشور را شکست‌خورده خواند.
به گزارش ایسنا، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در جمع مردم استانبول با تاکید بر شکست کودتا گفت: دست در دست ملت ترک به جنایتکاران درس عبرت خواهیم داد.
اردوغان گفت: کودتاگران با هر گرایش و وابستگی با پاسخ مناسب روبه رو خواهند شد. وی افزود کودتاگران وحدت کشور را هدف قرار دادند.
وی در این کنفرانس خبری گفت: برخی در ارتش ترکیه از پنسیلوانیا یعنی محل سکونت فتح‌الله گولن دستور گرفته‌اند. این کودتا نشان داد که سازمان گولن تروریستی است. گروهی کوچک از نظامیان مردم را هدف قرار دادند و نیروهای مسلح ترکیه با کمک نیروهای پلیس توانستند بر آنها مسلط شوند و این کسانی که این اقدام خائنانه را انجام دادند بهای کار خود را خواهند پرداخت.
وی ادامه داد: دولت ترکیه هوشیارانه با پشتیبانی مردم به کار خودش ادامه می‌دهد و ما بار دیگر با دولت قانونی و شرعی خود به کار خود ادامه می‌دهیم.
رئیس جمهوری ترکیه تأکید کرد: این یک مسئله‌ای بود که باعث شد نیروهای مسلح ترکیه دست به دست هم دهند و کنترل را در دست بگیرند. این اقدام پیش از نشست نظامی کشور انجام شد و این سوال را ایجاد کرد که چرا اکنون این مسئله باید رخ دهد اما گویا عاملان نمی‌دانستند که ترکیه، ترکیه قدیم نیست و آنها هر کاری انجام دهند نمی‌توانند به اهداف خود دست پیدا کنند.
اردوغان با تأکید بر حضور خود در فرودگاه آتاتورک ادامه داد: ما اکنون در فرودگاه آتاتورک هستیم و تنها در مدت کوتاهی این اتفاقات رخ داد. ما تنها مدت کوتاهی شاهد حملات این گروه و کنترل آنها بر فرودگاه بودیم. اکنون با وجود اینکه زمانی از حملات داعش نمی‌گذرد شاهد قدرت موازی هستیم که با اقدامات نظامی تلاش می‌کند به اهداف خود برسد. اما ما این اجازه را نخواهیم داد.
رئیس جمهور ترکیه درباره اقدامات فعلی ارتش کشور گفت: جنگنده‌های ترکیه اکنون به مأموریت خود ادامه می‌دهند و از ملت ترکیه دفاع می‌کنند. من در جای دیگری بودم و از آن‌جا اوضاع را رصد می‌کردم. شورشیان تلاش کردند تا به مقر ریاست جمهوری و سازمان اطلاعات حمله کنند که ناکام ماندند.
اردوغان خطاب به ارتش و رؤسای سه‌گانه قوای نظامی گفت: من به شما اعتماد دارم. شما از جان مردم دفاع می‌کنید. برخی از نظامیانی که این کار را انجام داده‌اند خائنند. این افسران دون‌پایه در ارتش ترکیه جایی ندارند. ارتش ترکیه از ملت ترکیه دفاع می‌کند و شما در کنار ملت هستید و از مردم حمایت می‌کنید و ملت ترکیه به شما افتخار می‌کند.
وی ادامه داد: ارتش ترکیه، ارتشی پاک و شفاف است. به شما می‌گویم که ما به شما افتخار می‌کنیم و نیروهای مسلح کار خود را مثل گذشته انجام خواهد داد. همانطور که ترکیه را از سازمان‌های تروریستی پاک سازی کرده‌اند. شما مورد حمایت ملت ترکیه هستید و پیروز خواهید شد.
اردوغان گفت: برخی نمی‌خواهند ترکیه متحد باشد. اما به اهداف خود نمی‌رسند و این گروه کوچک با ملت ترکیه می‌جنگند و ما با قدرت به کار خود ادامه می‌دهیم و وزرای دولت، در کابینه حاضر خواهند شد و این‌گونه نیست که شورشیان می‌خواهند. ما در اینجا حضور داریم و مردم در حمایت از دولت حاضر شده‌اند.
رئیس جمهور ترکیه ادامه داد: مقامات ترک از جمله نخست وزیر و رئیس جمهور در بین مردم حاضر خواهند شد و قدردان شما مردم ترکیه خواهند بود. ملت ترکیه، ملت هوشیار و متحدی است و هرگز از خواسته‌های خود عقب‌نشینی نمی‌کند.
وی در حالی که نشست خبری خود را نیمه‌تمام گذاشت در آخرین اظهارات خود عنوان کرد: مردم ترکیه به حضور هوشیارانه خود در خیابان‌ها ادامه خواهند داد و تا زمانی که سربازان به پادگان‌ها بازگردند آنها از خیابان‌ها خارج نخواهند شد. همه‌چیز آشکار خواهد شد که چه کسانی در این شورش دست داشتند.
اوضاع ترکیه در صبح امروز
ساختمان پارلمان در آنکارا که از بامداد محل درگیری و انفجار بود برای مدتی در اختیار کودتاچیان قرار گرفت اما در نهایت با کشته شدن ۱۶ سرباز از کنترل عوامل کودتا در آمد.
تنگه بسفر در استانبول هم که برای مدتی بسته شده بود مجددا بازگشایی شد.
همچنین اعلام شد یکی از طراحان اصلی کودتا مشاور حقوقی رییس ستاد ارتش، سرهنگ "محرم کوسه" بوده که طی ساعات گذشته از پستش برکنار شده است.
به گزارش ایسنا، شبکه سی‌ان‌ان ترک اعلام کرد تلاش کودتا را دادستان نظامی کل با حمایت ۴۶ افسر عالیرتبه ترکیه بر عهده داشتند و اجرای کننده آن دو فرمانده نیروی هوایی و زمینی بودند.
اکرم چاغلار، مقام سوم ارتش ترکیه هم در شهر ارزینجان دستگیر شد. تاکنون ۳۴ تن از مقامات ارتش از جمله ۵ ژنرال و ۲۹ سرهنگ عزل شده‌اند.
همچنین دادستانی ترکیه دستور بازداشت تعدادی از اعضای شورای عالی قضات را صادر کرده است.
هم‌زمان ده‌ها سرباز شرکت کننده در کودتا سلاح خود را در استانبول تحویل دادند.
نخست‌وزیر ترکیه هم اعلام کرد، در پی کودتای نیمه شب گذشته دستکم ۱۵۶۳ تن بازداشت شده‌اند. به گزارش ایسنا، به نقل از شبکه خبری الجزیره، بنعالی ییلدیریم، نخست‌وزیر ترکیه با شکست خورده خواندن کودتای این کشور اعلام کرد، در پی وقایع نیمه شب گذشته ده‌ها تن از سربازانی که در کودتا دست داشته‌اند، بازداشت شده‌اند. وزیر دادگستری ترکیه تعداد بازداشت شدگان را ۱۵۶۳ تن اعلام کرده است.
این در حالی است که گزارش‌ها حاکی از تداوم درگیری‌های پراکنده در بخش‌هایی از آنکارا و استانبول است و تاکنون اعلام شده دستکم ۹۰ تن کشته و ۱۱۵۴ تن دیگر زخمی شده‌اند.
همچنین اعلام شد بنعالی ییلدیریم، نخست وزیر ترکیه "امیت دوندار" فرمانده اول ارتش ترکیه را به طور موقت جانشین "خلوصی آکار" رییس ستاد مشترک ارتش کرد که وضعیتش نامشخص بود اما وی سرانجام از دست کودتاچیان آزاد شد و ظاهرا به سر کارش بازگشته است.
لحظاتی پیش هم پارلمان ترکیه یک جلسه فوق‌العاده برگزار کرده است.
هم‌زمان اعلام شد تمام مرزهای ترکیه بسته می‌شود تا از خروج و فرار احتمالی کودتاچیان جلوگیری شود.
در همین حال "گلنور آیبت" رئیس دپارتمان علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه باغچه‌شهیر استانبول در مورد شکست کودتا این دلایل را در مصاحبه با بی‌بی‌سی مطرح کرده است:
- تعداد کمی از سربازان در این عملیات شرکت داشتند
- فرماندهان ارتش به صراحت از آن انتقاد کردند
- مردم برای مخالفت با آن به خیابان‌ها ریختند
واکنش‌ها
بان‌کی‌مون، دبیرکل سازمان ملل متحد ضمن ابراز نگرانی در خصوص تحولات اخیر ترکیه خواستار برقراری آرامش و ثبات در این کشور شد.
دونالد تاسک، رییس شورای اروپا گفته است راه حل تنش‌های ترکیه، اسلحه نیست. تاسک اضافه کرده است اتحادیه اروپا به طور کامل از دولت ترکیه، که به شیوه‌ای دموکراتیک انتخاب شده، حمایت می‌کند.
دبیرکل ناتو هم با انتشار بیانیه‌ای خواستار آرامش و خویشتنداری در ترکیه شده است. ینس استولتنبرگ اعلام کرد: خواهان احترام کامل به نهادهای دموکراتیک و قانون اساسی ترکیه هستیم. ترکیه یک هم‌پیمان ارزشمند برای ناتو است.
جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا که در مسکو به سر می‌برد، گفته است که امیدوار است که ترکیه صلح و ثبات داشته باشد.
بوریس جانسون، وزیر امور خارجه انگلیس هم از تحولات ترکیه ابراز نگرانی شدید کرده است.
فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم در واکنش خواهان خویشتنداری و احترام به نهادهای دموکراتیک شده است.
رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت که با نمایندگان این اتحادیه در آنکارا در تماس است.
وی در صفحه توئیتر خود نوشت: به طور مداوم با نمایندگان خود در آنکارا و بروکسل در تماس هستیم.
موگرینی همچنین خواستار خویشتنداری از سوی جناح‌های مختلف در ترکیه شد.
روسیه نیز از تحولات ترکیه به شدت ابراز نگرانی کرده است.
تمامی احزاب سیاسی عمده ترکیه نیز تحولات اخیر این کشور را محکوم کرده‌اند.
شورای امنیت ملی آمریکا نیز اعلام کرد که رئیس‌جمهوری این کشور نسبت به وضعیت ترکیه در پی وقوع کودتا در این کشور ابراز نگرانی کرده است.
به گزارش ایسنا به نقل از شبکه خبری ان.بی.سی، شورای امنیت ملی آمریکا در پی وقوع کودتای نظامی در ترکیه اعلام کرد که باراک اوباما، رئیس جمهوری این کشور ضمن ابراز نگرانی نسبت به وضعیت پیش آمده، تحولات این کشور را به دقت رصد می‌کند.
یک مقام نظامی آمریکا نیز گفت که کودتایی که اخیراً در ترکیه اتفاق افتاده، بسیار سازمان‌دهی شده بوده و انجام آن محدود به چند افسر نظامی نمی‌شود.
این در حالی است که پیش از این جان کری، وزیر امور خارجه‌ی آمریکا نیز نسبت به رخدادهای اخیر ترکیه ابراز نگرانی کرد و گفت که امیدوار است ثبات هرچه سریع‌تر به این کشور بازگردد.
در همین حال وزارت امور خارجه‌ی کانادا نیز نسبت به کودتای نظامی در ترکیه ابراز نگرانی کرد و خواستار برقراری امنیت در این کشور شد.
وزیر امور خارجه‌ی ترکیه نیز گفت که همتای آمریکایی و رؤسای دستگاه دیپلماسی کشورهای اروپایی از دولت آنکارا در مقابل کودتای نظامی این کشور اعلام حمایت کرده‌اند.
به گزارش ایسنا به نقل از خبرگزاری اسپوتنیک، مولود چاووش‌اوغلو، وزیر امور خارجه‌ی ترکیه اظهار کرد: من تماس‌هایی از جان کری، رئیس دستگاه دیپلماسی آمریکا داشته‌ام و وی با دولت منتخب ترکیه اعلام حمایت و همبستگی کرده است.
وزیر امور خارجه‌ی ترکیه در ادامه خاطرنشان کرد: من همچنین تماس‌هایی از نخست‌وزیر انگلیس و همتایان خود از کشورهای مختلف داشته‌ام که آنها نیز با دولت آنکارا اعلام همبستگی کرده‌اند.
پیش از این وزیر امور خارجه‌ی آمریکا نسبت به رخدادهای اخیر ترکیه ابراز نگرانی کرد و گفت که امیدوار است ثبات هرچه سریع‌تر به این کشور بازگردد.
صدر اعظم آلمان نیز خواستار احترام به نظام دموکراتیک شد.
هیلاری کلینتون، نامزد احتمالی حزب دموکرات آمریکا نیز گفته است که رویدادهای ترکیه را با نگرانی دنبال می‌کند.
دونالد ترامپ نیز بعد از کودتا گفت: به نظر می‌رسد کودتایی در حال انجام است و آنها کشورشان را بازپس می‌گیرند. اگر من هم رییس جمهور شوم، در آمریکا به زودی همین اتفاق خواهد افتاد.
قطر هم که روابط نزدیکی با ترکیه دارد تلاش برای کودتا در ترکیه را محکوم کرده است.
همچنین کمال قلیچداراوغلو، رهبر حزب مردم جمهوری‌خواه، دولت باغچلی، رهبر جنبش ملی‌گرا و صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر حزب دموکراتیک خلق که رهبران احزاب اپوزیسیون ترکیه محسوب می‌شوند نیز کودتا را محکوم کرده‌اند.
بوریس جانسون، وزیر خارجه جدید انگلیس نیز در توییتر ضمن ابراز نگرانی شدید نسبت به وقایع ترکیه گفت که سفارت انگلیس اوضاع ترکیه را از نزدیک دنبال می‌کند و انگلیسی‌ها برای هرگونه رفت و آمد خود باید با سفارت در تماس باشند.
ژان مارک آیرو، وزیر خارجه فرانسه نیز صبح امروز در بیانیه‌ای خواهان کنار گذاشتن خشونت در ترکیه و احتراه به نظام دموکراسی در این کشور شد.
وزیرخارجه جمهوری آذربایجان نیز گفت: در کنار مردم دوست و برادر خود و دولت ترکیه ایستاده‌ایم.
چین نیز خواستار حفظ ثبات در ترکیه شد.
شکنجه نظامیان توسط مردم پس از کودتای ناموفق ترکیه
![]()
![]()
لحظه تسلیم کودتاچیان نظامی در مقابل مردم ترکیه
