نقش قدرت‌های بزرگ درمنطقه خلیج فارس و چالش های هژمونی آمریکا
مقاله علمی پژوهشی دکتر محمود واعظی، وزیر ارتباطات دولت روحانی
برخی نظریه‌پردازان سیاست آمریکا در منطقه خلیج فارس را با توجه به موقعیت محوری این منطقه در راستای تلاش‌های این کشور برای کسب جایگاه هژمونیک در سطح جهانی تعبیر می‌کنند. با این حال آمریکا در دوران بعد از جنگ سرد و به رغم تلاش فراوان و صرف هزینه‌های هنگفت برای تثبیت موقعیت هژمونیک خود در منطقه خلیج فارس با چالش‌ها و موانع جدی در این منطقه روبرو بوده است. مخالفت بازیگران منطقه‌ای مانند ایران با هژمونی آمریکا و ناکامی‌های این کشور در عرصه‌هایی مانند عراق از موانع منطقه‌ای هژمونی آمریکا در خلیج فارس محسوب می‌شود. از طرف دیگر تلاش سایر قدرت‌های بزرگ برای اعمال نفوذ در منطقه، اقدامی برای موازنه‌سازی در مقابل آمریکا در این منطقه است. گرچه درهم تنیدگی روابط و برخورداری از منافع مشترک در فضای جهانی‌شده از سطح رقابت و تقابل قدرت‌های بزرگ کاسته و در مقابل سطح همکاری‌ها را افزایش داده است، اما این موضوع به معنای حذف نگرانی‌های آنها از برتری کامل یک بازیگر در برابر سایر بازیگران نیست. بنابراین هر چند تلاش موازنه‌جویانه سخت‌افزاری دیگر جایگاه چندانی در استراتژی قدرت‌های بزرگ ندارد، اما تلاش‌های موازنه‌جویانه در شکل نرم آن همچنان ادامه دارد. از این رو مسئله اصلی در این مقاله این است که در دوره پس از جنگ سرد قدرت‌های بزرگ چه واکنشی نسبت به رفتارهای هژمونی‌طلبانه آمریکا در منطقه خلیج فارس از خود نشان داده‌اند؟ و اینکه تلاش‌های هژمونی‌طلبانه آمریکا در منطقه خلیج فارس علاوه بر واکنش سایر قدرت‌های بزرگ با چه چالش‌هایی مواجه بوده است؟