ترامپ وعده داد جهان را امن‌تر کند، آیا موفق شده است؟
زمانی که دونالد ترامپ در ژانویه برای دومین بار به عنوان رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا سوگند یاد کرد، وعده‌ای داد. او به مخاطبان داخلی و جهانی‌اش گفت: «افتخارآمیزترین میراث من، صلح‌آفرینی و اتحاد بخشی خواهد بود.»
سپس، اندکی بیش از صد روز بعد، در جریان نخستین سفر خارجی خود – که به سه کشور ثروتمند عربی انجامید – با افتخار گفت که در حال عمل به همان وعده است.
او با اشاره به جنگ اوکراین گفت: «می‌توانم به شما بگویم که جهان در حال حاضر مکان بسیار امن‌تری است. فکر می‌کنم ظرف دو یا سه هفته می‌توانیم مکانی بسیار امن‌تر داشته باشیم.»
اما «بهترین صلح‌آفرین جهان» که خود این لقب را به خود داده، واقعا تا چه اندازه پیشرفت داشته است؟ آیا ترامپ جهان را به جایی امن‌تر، یا خطرناک‌تر تبدیل می‌کند؟
پاسخ این پرسش زوایای گوناگونی دارد.
نمی‌توان واقعیت میدانی را در شاید دو نمونه از برجسته‌ترین درگیری‌های جهان نادیده گرفت.
دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا با افتخار می‌گوید تنها کسی است که می‌تواند با همتای روس خود، ولادیمیر پوتین، به توافق برسد. اما اکنون روسیه بیشترین تعداد پهپاد و موشک از زمان تهاجم تمام‌عیار سال ۲۰۲۲ را بر اوکراین فرود می‌آورد.
و ترامپ بارها خواستار آتش‌بس در غزه شده است، اما این هفته کارکنان بیمارستان میدانی صلیب سرخ می‌گویند که بیشترین تعداد مجروحان ناشی از شلیک اسلحه را از زمان تاسیس این درمانگاه، بیش از یک سال پیش، دریافت کرده‌اند.
در جبهه‌های دیگر، بارقه‌هایی از نور در تاریکی دیده می‌شد. مذاکرات هسته‌ای میان آمریکا و ایران در جریان بوده، تحت فشار رئیس‌جمهوری که اصرار دارد می‌خواهد به توافقی خوب برسد و از جنگی بد و ویرانگر جلوگیری کند.
دور بعدی این مذاکرات که با میانجی‌گری عمان برگزار می‌شود، قرار بوده یک‌شنبه برگزار شود، اگرچه گمانه‌زنی‌های شدیدی وجود دارد که اسرائیل ممکن است در حال آماده شدن برای حملات نظامی خود به ایران باشد. (این متن پیش از حمله اسرائیل به ایران نوشته شده است)
سوریه شانس بیشتری برای مقابله با تنش‌های داخلی خطرناک و همچنین فقر عمیق دارد، همه اینها در پی آن است که ماه گذشته ترامپ ناگهان اعلام کرد که به توصیه متحد سعودی‌اش، تحریم‌های سخت علیه این کشور را لغو خواهد کرد.
دیوید هارلند، مدیر اجرایی مرکز گفت‌وگوی بشر دوستانه مستقر در ژنو، به من گفت: «این بدترین دوران است و بهترین دوران. اکنون در جهان جنگ‌های بیشتری نسبت به هر زمان دیگر وجود دارد، اما اختلاف‌های بیشتری روی میز مذاکره هستند و برخی از انها در حال پیشرفت‌اند.»
در ادعای ترامپ مبنی بر اینکه تنها او می‌تواند برخی بازیگران را پای میز صلح بیاورد، حقیقتی وجود دارد. او تنها رهبر جهان است که ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل و دیگران می‌دانند باید به حرفش گوش دهند – وگرنه...
کی. تی. مک‌فارلند، معاون سابق مشاور امنیت ملی ترامپ، که در مناظره سرویس جهانی بی‌بی‌سی درباره اینکه آیا رئیس‌جمهور جهان را امن‌تر یا خطرناک‌تر می‌کند، شرکت داشت، گفت: «حتما، آن‌ها از او می‌ترسند.»
شعار او «صلح از طریق قدرت» بر این باور استوار است که صرفا نیروی شخصیت او، تهدیدهای جسورانه‌اش و تماس‌های مستقیم تلفنی‌اش می‌تواند جنگ‌ها را پایان دهد. او حتی گفته بود می‌تواند در یک روز جنگ‌ها را پایان دهد اما آشکارا این اتفاق نیفتاده است.
با این حال، دونالد ترامپ مقام‌های روس و اوکراین را به پای میز مذاکره بازگرداند، اما پیشرفتی جز چند تبادل مهم اسرا حاصل نشده است. ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه هیچ نشانه‌ای بروز نداده که آماده پایان دادن به این جنگ مصیبت‌بار باشد.
تهدیدهای ترامپ به «تاوان جهنمی» علیه حماس و فشار بر اسرائیل، در ژانویه حتی پیش از آنکه رسما در ۲۰ ژانویه سوگند یاد کند، به دستیابی به توافق آتش‌بس در غزه کمک کرد.
اما این آتش‌بس، که ترامپ آن را «حماسی» خوانده بود، در ماه مارس فرو پاشید.
یکی از دیپلمات‌های عرب به من گفت: «او علاقه‌ای به ورود به جزئیات ندارد» و این موضوع را برجسته کرد که رئیس‌جمهوری آمریکا ترجیح می‌دهد به دنبال توافق‌های سریع و آسان در درگیری‌های عمیقا پیچیده باشد.
مارتین گریفیتس، معاون سابق دبیرکل سازمان ملل متحد که اکنون مدیر اجرایی گروه میانجی‌گری بین‌المللی است، گفت: «همه ما خواهان توافق هستیم، اما می‌دانیم توافق‌ها کار نمی‌کنند یا دوام نمی‌آورند، مگر اینکه توافق‌های صلح باشند، نه توافق‌های پایان جنگ.»
دونالد ترامپ، که به خود می‌بالد که بزرگ‌ترین بر هم زننده نظم جهانی است، مهارت دیپلمات‌های حرفه‌ای با تجربه را نیز تحقیر کرده است.
ترامپ گفته بود: «ممکن است آن‌ها رودخانه‌ها، کوه‌ها و زمین را بشناسند، اما بلد نیستند چگونه توافق کنند.»
در عوض، ترجیح او استفاده از معامله‌گران حوزه خودش یعنی معاملات املاک است، به‌ویژه دوست گلف‌بازش و وکیل و سرمایه‌گذار سابق املاک، استیو ویتکاف، که اکنون مسئول رسیدگی به همه پرونده‌های پیچیده و دشوار اوکراین، غزه، ایران و دیگر مسائل است.
کارزار دونالد ترامپ با شعار«عظمت را به آمریکا بازگردان» فراتر از توافق‌های فردی می‌رود. او با زیر پا گذاشتن نظم جهانی مبتنی بر قانون، که پس از جنگ جهانی دوم پایه‌گذار ثبات و امنیت جهانی بود، پیش رفته است.
تهدیدهای مکرر او برای تسلط بر کانال پاناما، خرید گرینلند و تبدیل کانادا به پنجاه و یکمین ایالت آمریکا، پایتخت‌های جهان را متحیر و مرعوب کرده است.
تعرفه‌های سنگینی که او بر متحدان و دشمنان تحمیل کرد، موجب اقدامات تلافی‌جویانه و بیم از جنگ تجاری جهانی فلج‌کننده شده و همچنین به اتحادهای بین‌المللی دیرینه آسیب رسانده است.
اما او همچنین دیگران را نیز به تحرک واداشته است، از جمله در ائتلاف نظامی ناتو که رئیس آن اکنون خواسته واشنگتن از اعضا برای افزایش چشمگیر هزینه‌های نظامی خود را با صدایی بلندتر بیان می‌کند.
رئیس‌جمهوری آمریکا همچنین برای آتش‌بسی که پس از چند روز حملات مرزی بین هند و پاکستان در ماه گذشته میان این دو همسایه برقرار شد، برای خودش اعتبار کسب کرد.
مداخله دیرهنگام ایالات متحده تفاوت زیادی ایجاد کرد، اما بازیگران دیگری نیز نقش ایفا کردند.
رویکرد تجاری‌محور «اول آمریکا» دونالد ترامپ همچنین به این معناست که دیگر درگیری‌ها، از جمله کشتارهای فجیع در سودان، در رادار او چندان پررنگ نیستند.
اما طرف‌های درگیر در بسیاری از مناطق اکنون در حال جلب توجه او هستند، و ثروت معدنی و ظرفیت سرمایه‌گذاری خود را به عنوان ابزار چانه‌زنی به کار می‌برند. توافق پیشنهادی امنیت در برابر منابع معدنی او در کنگوی جنگ‌زده، برای مثال، موجی از نگرانی‌ها برانگیخته که این توافق به ریشه‌های منازعه نمی‌پردازد.
کامفورت ارو، رئیس گروه بین‌المللی بحران، گفت: «اگر می‌شد با توافق معدنی دهه‌ها جنگ را پایان داد، کشورهای بسیاری تاکنون این کار را کرده بودند.»
کاهش بودجه دولت او برای آژانس‌های کمک‌رسان سازمان ملل و برچیدن آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا نیز رنج انسان‌های آواره و به حاشیه رانده شده را در بسیاری مناطق عمیق‌تر کرده و تنش‌ها را افزایش داده است.
و پس از تنها چند ماه از ریاست‌جمهوری دوم خود، نا امیدی ترامپ از بازیگران سرسخت باعث شده تهدید کند که از درگیری‌هایی مانند اوکراین «کناره می‌گیرد» و آن‌ها را رها می‌کند.
مارتین گریفیتس، معاون سابق دبیرکل سازمان ملل متحد، به من گفت: «توافق‌ها زمان‌برند. باید شروع کنید و بمانید.»
