تاثیر برجام بر سیاست، نظم و راهبردهای امنیتی خاورمیانه

دکتر صادق زیباکلام، محسن زمانی

یکی از مهمترین و حساسیت برانگیزترین موضوعات در حوزه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و بی شک مهم ترین جنجال تاریخ دیپلماسی ایران بعد از ماجرای ملی شدن صنعت نفت، بحران هسته ای شدن ایران بوده است.رقابت قدرت های بزرگ جهانی، منطقه ای بر سیاست هسته ای ایران به همان میزان تاثیر گذاشت که فعالیت های هسته ای ایران برسیاست های منطقه ای و جهانی، به طوری که با برجسته شدن مساله داغ و جنجالی هسته ای ایران بالاخص در دهه اخیر، تعارض واحدها لحظه به لحظه شکلی منازعه آمیزتری یافت که در این میان تبلیغات منفی غرب و برخی واحدهای خاورمیانه، حساسیتی بسیار شدید بر روی مسئله اتمی ایران بوجود آورده وضمن تاثیرات محسوس برسیاست و امنیت خاورمیانه، باعث بوجود آمدن عکس العمل های خصمانه ای در ابعاد بین المللی و منطقه ای نسبت به ایران شده که در نهایت به اتحادهای امنیتی بین واحدها بر علیه ایران انجامید. صرف نظر از نوع وشیوه دیپلماسی نخبگان ایرانی باید گفت که مسئله هسته ای ایران یک متغیر بسیار مهم بر ماهیت روابط امنیتی و سیاسی منطقه ای در قبل و بعد از توافق جامع هسته ای ( برجام) بوده است. جدا از مذاکرات هسته ای منجر به برجام و ارزیابی متن محور و قضاوت درباره دستاوردهای آن، پیامدهای برجام و تاثیرات آن بر سیاست های منطقه ای خاورمیانه قابل تامل و بررسی است. سوالات مقاله از این قرار هستند که آیا توافق هسته ای ( برجام) موجب ایجاد تغییراتی در سیاست های منطقه ای جمهوری اسلامی ایران شده است؟ متن کامل مقاله

منابع غیرمتعارف انرژی و جایگاه خلیج فارس در سیاست امنیت انرژی ایالات متحده

مقاله علمی پژوهشی؛ نویسندگان صادق زیباکلام ؛ جواد عرب‌عامری

چکیده: طی یک دهه اخیر و همزمان با افزایش بهای نفت در بازارهای جهانی، روند جدیدی در سیاست انرژی آمریکا به منظور کاهش وابستگی این کشور به منابع نفت و گاز خلیج فارس و حرکت به سمت خودکفایی انرژی از طریق افزایش بهره­برداری از منابع غیرمتعارف موسوم به شیل، در حال شکل­گیری است. بنابراین، پرسش اصلی مقاله حاضر اینست که بهره­برداری از منابع غیر متعارف انرژی (شیل) تا چه میزان در تحقق خودکفایی انرژی آمریکا مؤثر بوده و این مسئله چه تأثیراتی بر جایگاه خلیج فارس در راهبرد امنیت انرژی آمریکا خواهد داشت؟ فرضیه­ این مقاله این است که افزایش بهره‌برداری از منابع غیرمتعارف انرژی در کاهش وابستگی آمریکا به نفت خلیج فارس مؤثر بوده و می‌تواند در آینده، این کشور را به رقیبی برای تولیدکنندگان سنتی انرژی تبدیل نماید. از این‌رو می­توان کاهش دخالت سنتی آمریکا در خاورمیانه همزمان با افزایش توجه آمریکا به منطقه آسیا‌ـ‌‌پاسفیک در پی ظهور چین به عنوان قدرت اقتصادی‌ـ‌‌نظامی عمده در این منطقه را به عنوان نشانه­هایی از دگرگونی جایگاه خلیج فارس از مهم‌ترین تولید­کننده انرژی فسیلی جهان به یکی از مناطق تولیدکننده انرژی، در راهبرد امنیت انرژی آمریکا در نظر گرفت. در راستای تبیین این فرضیه، کوشش خواهد شد با استفاده از چارچوب مفهومی واقع­گرایی نئوکلاسیک، سیاست امنیت انرژی آمریکا به عنوان بخشی از راهبرد کلان سیاست خارجی این کشور مورد بررسی و مداقه قرار گیرد. 

دانلود متن کامل مقاله