خسارت یک و نیم میلیارد دلاری قطع اینترنت در ایران
مانیا شوبیری
درست یک هفته از قطع اینترنت بین‌المللی گذشته است. آن هم در عصر مدرن. روزگاری که بسیاری از افراد از راه اینترنت امرار معاش می‌کنند. دنیایی بی‌حد و مرز که به جرات می‌توان گفت فعالیت اقتصادی بدون آن تقریبا امری محال است.
درست یک هفته از قطع اینترنت بین‌المللی گذشته است. آن هم در عصر مدرن. روزگاری که بسیاری از افراد از راه اینترنت امرار معاش می‌کنند. دنیایی بی‌حد و مرز که به جرات می‌توان گفت فعالیت اقتصادی بدون آن تقریبا امری محال است. سرانجام ظهر جمعه اینترنت مشترکین حقوقی وصل شد ولی اینترنت مشترکان حقیقی و خانگی همچنان قطع است.
به گزارش «مردم سالاری آنلاین» در هفتهای که گذشت نه تنها امکان دسترسی به سایتهای خارجی وجود نداشت بلکه بسیاری از سایتهای داخلی هم که سروری خارجی داشتند به‌روزرسانی نشد. برخی گمانه زنی‌ها حکایت از آن داشت که اینترنت ملی جایگزین اینترنت بین‌المللی شود، حتی برخی رسانه‌ها در گزارش‌های خود نیز به این موضوع اشاره کردند. اما این یک هفته قطعی اینترنت نشان داد که این شبکه کارائی چندانی ندارد، وزیر ارتباطات نیز روز دوشنبه، در همین خصوص تاکید کرد که «چیزی به نام اینترنت ملی وجود خارجی ندارد و شبکه ملی اطلاعات به معنای قطع اینترنت نیست و قطع اینترنت به کارکردهای شبکه ملی اطلاعات ضربه می‌زند.»
اما این هفت روز محدودیت اینترنتی، هفتهای پر از ضرر و زیان بود. از کسب و کارهای اینترنتی گرفته تا دانشگاهیان سردرگم شده‌اند. برآوردهای سایتهای داخلی نشان می‌دهد که در روزهای قطع شدن اینترنت اقتصاد ایران خسارتی 900 میلیارد تومان را تجربه کرده است، اما نت بلاکس موسسه ای که به دسترسی به اینترنت در سراسر جهان نظارت می‌کند این رقم را یک میلیارد و 500 میلیون دلار برآورد کرده است. اما کدام کسب و کارها در این چند روز دچار اختلال شدند یا همچنان تا وصل کامل اینترنت تحت تاثیر قرار خواهند گرفت؟
اوج سفارش‌های فروش در بورس
نبود اینترنت تاثیر خود را بر بازار سهام نیز برجای گذاشته است. به گفته کارشناسان این حوزه، به دلیل به وجود آمدن فضای مبهم و عدم دسترسی به تحلیل‌های به موقع که اکثر فعالین از طریق شبکه مجازی به آن دسترسی پیدا می‌کردند، سفارش‌های فروش سهام اوج گرفت.
مخدوش شدن وجهه بین‌المللی
در میان خسارت اقتصادی نمی‌توان خسارتی که به وجهه بین المللی شرکت‌های اقتصادی وارد شده است را نادیده گرفت. شرط تجارت بین‌الملل، تبادل اطلاعات است اگر امکان تبادل اطلاعات مختل شود و اطلاعات در لحظه مخابره نشود امکان تجارت بین‌المللی نیز از دست میرود. اعتبار شرکت‌ها و فعالین اقتصادی در جوامع بین‌الملل در پی این اتفاق به شدت ضربه خورده است. در زمانی که تمامی تبادلات ارتباطی از راه شبکه‌های اجتماعی و ایمیل محقق می‌شود وقتی طرف ایرانی برای ارسال یک پیام ساده دچاره مشکل باشد طرف خارجی اعتماد خود را از دست می‌دهد که شاید با به وجود آمدن یک محدودیت جدید کل معامله به خطر بیافتد.
بحران در حمل و نقل بدون اینترنت
در حوزه حمل و نقل نیز قطعی اینترنت باعث شد تا تجارت خارجی ایران از کار بیفتد. پیش از قطع اینترنت ارتباط با کشتی‌های حامل محموله‌های صادراتی یا وارداتی همواره برقرار بود اما با اختلالات به وجود آمده این ارتباط قطع شد و امکان در حمل و نقل دریایی یا جاده‌ای امکان پذیر نبود. پیش از قطعی اینترنت محموله‌ها از طریق GPS متصل به کامیون یا کشتی به صورت اینترنتی ردیابی می‌شد عملیاتی که در زمان قطع اینترنت ممکن نبود. از طرف دیگر حوادث نیزقابل مدیریت نیست. اگر کشتی حامل یک محموله ایرانی دچار طوفان شود، هدایت کننده کشتی دسترسی به مالک بار در ایران ندارد. اگر کامیون‌ها در جاده‌های خارج از کشور دچار سانحه شود هیچ دسترسی به بیمه‌کننده ندارند. تمام این موضوعات هم ریسک و هم خسارت‌ها را برای تاجر ایرانی بالا می‌برد.
دردسر قطع اینترنت برای صرافی‌ها
نبود اینترنت صرافی‌ها را تعطیل کرد. در روزهای نبود اینترنت تمام فعالیت صرافی‌ها متوقف شده است. فعالان این حوزه معتقد هستند که بدون اینترنت ریسک خطا در فعالیت صرافی‌ها بسیار بالا میرود و به واسطه گزارش‌های اشتباه تلفنی ممکن است که فعالان در صرافی‌ها با زیان‌های غیرقابل جبرانی مواجه شوند. در گزارش‌های تلفنی به دلیل اینکه گزارش مستندی وجود ندارد، نمی‌توان به این گزارش‌ها اعتماد داشت و ریسک جعل اسناد و حواله‌ها، تاییدهای نابه‌جا بالا میرود. همه این دلایل باعث شده است تا صرافان ترجیح بدهند فعلا فعالیت خود را متوقف کنند.
دانشگاهها و قطع اینترنت
دانشگاه و فعالیت‌های دانشگاهی هم از این وضعیت آسیب دیده‌اند. دانشجویان متقاضی تحصیل در دانشگاه‌های خارج از کشور نیز با توجه به موعدهای مشخص برای ارائه تقاضای تحصیل خود که در بیشتر موارد به صورت آنلاین انجام می‌شود دچاره مشکل شده‌اند و نتوانستند درخواست خود را در مهلت تعیین شده ارسال کنند. مشکل دیگری که دانشجویان با آن مواجه شدند به نمره زبان و دیگر نمرات تخصصی برای انجام فرآیند درخواست پذیرش مربوط می‌شود. درخواست پذیرفته شدن در دانشگاهها اغلب نیازمند آزمون‌های مختلف زبان از جمله تافل، جی‌آی‌ای و آیلتس و دیگر آزمون‌ها است. این آزمون‌ها به شکل بین‌المللی و از طریق اینترنت به صورت آنلاین برگزار می‌شود. با قطع شدن اینترنت امکان شرکت افراد در این آزمون‌ها و کسب نمره مورد نیاز برای پذیرفته شدن در دانشگاهها با مشکل رو‌به‌رو شده است.
اختلال در درخواست ویزا
از دیگر حوزه‌هایی که قطع اینترنت، فعالیت آن را مختل کرده است، می‌توان به درخواست صدور ویزا برای سفرهای خارج از ایران اشاره کرد. فعالیت فروش بلیط پروازهای خارجی و رزرو هتل‌های خارجی به صفر رسیده است و تعدادی از آژانس‌ها به دلیل ضرر و زیان مالی وارد شده، تعطیل شده‌اند.
اینترنت و بهداشت و درمان
بهداشت و درمان هم از پیامدهای قطع اینترنت در امان نبوده است. مشکل عدم تایید نسخه در برخی داروخانه‌ها به دلیل قطعی اینترنت نیز گریبان بیماران را گرفته است. تایید نسخه‌های دارویی برای بیماری‌های خاص، یکی از خدمات ارائه شده توسط اداره‌های بیمه است. حالا داروخانه‌هایی که اینترنت آنها به سرورهای اینترنت ملی متصل نیست، برای تایید نسخه‌های بیماران با مشکل مواجه شده‌اند و همین امر بسیاری از بیماران را نیز دچار مشکل کرده است.
سرنوشت استارت‌آپ‌ها در روزهای بدون اینترنت
کسب و کارهای اینترنتی بیشترین ضرر و زیان را در این میان متحمل شدند. خبرگزاری‌ها در این چند روز بارها از زیان قابل توجهی که استارت‌آپ‌ها و کسب و کارهای کوچکی که مبنای کار خود را در فضای مجازی قرار داده‌اند نوشتند. وزیر ارتباطات نیز در صحبت‌های خود اشاره کرد که قطع یک هفتهای اینترنت آسیب جدی به این حوزه نوپا وارد کرده است. او اما تامین امنیت ملی را در اولویت دانسته بود. بر اساس آمار منتشر شده بیش از ۵۰هزار نماد اعتماد الکترونیک توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت برای کسب و کارهای اینترنتی صادر شده است. همین رقم نشان می‌دهد تعداد زیادی به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم از طریق اینترنت کسب درآمد می‌کنند. با رونق گرفتن شبکه‌های اجتماعی بسیاری به کسب‌وکارهای خانگی با استفاده از این شبکه‌ها روی آوردند و حالا به قطع اینترنت هیچ ارتباطی با مشتریان خود ندارند.
بلیط فروشی تعطیل
گیشه سینما‌ها نیز از نبود اینترنت در امان نماند و آسیب دید. خبرها نشان می‌دهد که در روزهای قطعی اینترنت آمار سامانه فروش سینما‌ها کاهش یافته است. همچنین فروش بلیط مسابقات ورزشی نیز دچار اختلال و حتی برخی مسابقات ورزشی قطع شد.
چند بیکار به بیکاران اضافه شدند؟
در هفتهای که بسیاری از خانواده‌ها که عزیزانشان در خارج از کشور هستند، از آنها بی‌خبر هستند و نمی‌توانند با آنها ارتباط برقرار کنند. در دنیای بدون مرز ارتباطات، در روزگاری که ماهواره ها محدودیت دسترسی به اینترنت را بی‌معنا کرده است، قطع اینترنت می‌تواند به معنای مختل کردن زندگی باشد. با وجود مختل شدن یک هفتهای در سراسر کشور آیا کسی میداند چند نفر شغل خود را از دست دادند؟ کسی میداند در این شرایط وانفسای اقتصادی چند نفر دیگر به آمار بیکاران کشور اضافه شد؟
گزارش: مانیا شوبیری